Đa phần các ngành hàng xuất khẩu nói chung, thủy sản nói riêng, trong đó có con tôm, từ đầu năm đến nay tiêu thụ giảm sút so cùng kỳ năm trước. Nguyên nhân ai cũng rõ. Và hầu hết dự liệu đều cho rằng sẽ có cải thiện ở nữa năm còn lại, chủ yếu do có những yếu tố khách quan làm tăng nhu cầu.

Tôi cũng cho rằng như vậy, cho nên từ tháng 7 này các doanh nghiệp (DN) chế biến chạy thôi, bù lại quãng thời gian đi đủng đỉnh vừa qua. Trong thực tế xu thế này đã có nền tảng khá chắc. Đó là mức sụt giảm giảm dần qua các tháng và ở tháng 6 vừa qua đã có sự chuyển động đi lên đáng kể. Tôi chưa có số liệu thống kê xuất khẩu toàn ngành tôm 6 tháng và nhất là tháng 6, nhưng tôi có thể lấy FMC làm minh chứng. Tháng 5 và đến trung tuần tháng 6, FMC có rất nhiều đoàn khách hàng tới làm việc. Qua đó, FMC nắm rõ hơn tình hình thị trường chung để có đối sách phù hợp nhưng quan trọng là có các đơn hàng khá ổn, dù giá cả chưa cải thiện do tình hình chung. Nếu 5 tháng mức sụt giảm FMC 30% thì 6 tháng mức này chỉ còn 20%. Sự tiến triển này do kim ngạch xuất khẩu tháng 6 đã tốt, phải nói rất tốt, đạt gần 19 triệu USD so cùng kỳ chỉ dưới 12 triệu USD. Toàn ngành từ mức sụt giảm 34% ở 5 tháng, nhưng ở 6 tháng chắc mức này sẽ còn dưới 30% và con số này hy vọng sẽ còn giảm dần ở quý 3 này.

Thị trường tiêu thụ đầy biến động. Hiện giờ, tôm Ecuador hàng tháng thu hoạch khoảng trăm ngàn tấn, trên đà thu tóm thị trường Hoa Kỳ ở khúc thị phần sản phẩm chế biến trung bình và khá. Khúc thị phần này tôm Việt chào thua. Tôm Ecuador cũng chiếm lĩnh thị trường EU, cũng tập trung vào khúc thị phần sản phẩm tương tự. Ở Trung Quốc thì tôm sơ chế này phù hợp nhu cầu hàng ngàn DN chế biến ở đây. Bởi họ cần nguyên liệu để tái chế cung ứng thị trường nội địa mênh mông và quan trọng hơn, tôm này có giá rất rẻ, rẻ nhất xưa nay. Giá năm rồi đã quá rẻ, giá bây giờ còn thấp hơn 5-7% nữa! Chỗ giá rẽ này, xin mở rộng một chút, khoảng 10% hộ nuôi ở Ecuador đã tạm ngưng nuôi do lỗ lã, hiện nay tôm đang nuôi tập trung ở những trang trại lớn mà thôi. Tôm Việt vẫn bám khúc thị phần sản phẩm chế biến sâu ở Hoa Kỳ, EU, là thế mạnh của mình tới thời điểm này. Và nhất là tập trung nhiều vào thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc. Đến nay (1/7), đồng yen đã giảm sụt quá mạnh, trên 145 yen cho mỗi USD, khiến việc tiêu thụ tôm vào đây đang khó vô cùng vì giá bán phải giảm theo đà giảm của đồng yen.

Đó là tiêu thụ, còn mảng nuôi cũng đầy gút mắc. So mọi năm, hiện giờ số cơ sở cung ứng tôm giống tạm ngưng hoạt động cho tổng vệ sinh như tăng bất thường. Người nuôi đầy âu lo, giá cả thì giảm quá mạnh, con giống thì không an toàn do không sạch mầm bệnh. Điều này dẫn đến tỉ lệ nuôi thành công không cao trong khi giá bán thấp. hai xôi nhồi một chỏ, còn bao nhiêu người nuôi dám liều thả giống. Từ tình huống bất thường này đã gợi cho FMC một ý tưởng kinh doanh. Đó là FMC sẽ tham gia thử nghiệm lĩnh vực sản xuất tôm giống, nếu thành công sẽ tự cung cho mình. Ý tưởng này không thể sớm hiện thực bởi còn tính toán nhân lực, cơ sở vật chất…, nhưng dù sao cũng gợi mở hướng đi cho hoạt động sắp tới. Ở cuối quý 3 và về sau, lượng tôm thương phẩm trong lưu thông sẽ không nhiều, từ hậu quả trên. Thật ra, cũng chưa đến nổi nào đối với DN chê biến, bởi hàng block trong kho lạnh còn khá nhiều!

Tháng 7 chạy thôi, các DN chế biến cùng chạy bằng sự toan tính đã diễn ra trước đó, trên nền tảng nhận định mà có sách lược cho kinh doanh, chủ yếu là giá tiêu thụ. Nói trắng ra, nữa cuối năm, các DN chế biến có nhiều hơn đơn hàng nhưng giá cả thì không thể như ý được, phải bán theo giá thế giới thôi. FMC (và KAF) đã chuẩn bị tốt và đang trên đường chạy rồi, vấn đề còn lại là mức tăng tốc ra sao mà thôi.
Sơ bộ, 6 tháng đầu năm FMC (đã hợp nhất) đạt 80% về doanh số và lợi nhuận so cùng kỳ năm trước. Một nguyên nhân đáng kể nêu ra là nuôi tôm vụ một có kết quả không như ý nên lợi nhuận chưa như ý. Tuy nhiên, khu nuôi mới (Vinafarm), vụ thả giống hơi trễ so dự kiến, chủ yếu là thiếu giống sạch bệnh, cùng với khu nuôi cũ (Tanafarm) sẽ thả giống xong trong tháng 7. Theo lịch, cả hai khu đều thu hoạch hoàn tất trong năm. Qua đó FMC sẽ chủ động nguyên liệu, nếu thị trường thiếu hụt tôm thương phẩm thì điều này càng đáng quý, và góp phần làm giảm giá thành sản phẩm cuối cùng. Hy vọng sẽ có nhiều tin tốt ở FMC từ nay đến hết năm!

Hồ Quốc Lực